- Marieke
Het gevaar van complimenten
Herken je dit? Jouw kind is heerlijk aan het knutselen aan de keukentafel en als jij het kunstwerk ziet, roep je vol enthousiasme: "Wat prachtig! Ik heb nog nooit zoiets moois gezien! Wat ben jij een knapperd!". Helaas krijg je niet hetzelfde enthousiasme terug, maar wordt het knutselwerk verfrommeld op de grond gegooid, roept je kind dat het helemaal mislukt is en stampt hij/zij de kamer uit, jou verbouwereerd achterlatend. Hoe kon jouw goedbedoelde compliment nou zo verkeerd uitpakken??
“Een goed compliment is voor kinderen wat de zon is voor bloemen” schreef een Amerikaanse auteur al in de 19e eeuw. Ook tegenwoordig denken veel mensen dat kinderen groeien van complimenten zoals bloemen groeien van zonlicht. We geven kinderen complimenten om ze aan te moedigen, om ze te motiveren, om ze plezier te laten hebben in wat ze doen. Maar hoe kan het nou dat die complimenten averechts lijken te werken?
Complimenten kunnen leiden tot een afname van intrinsieke motivatie. Intrinsieke motivatie is niets anders dan hoe graag kinderen een taak doen uit zichzelf, omdat ze er interesse in hebben of het leuk vinden. Als een kind extrinsiek gemotiveerd is, dan voert hij een taak alleen uit vanwege een externe beloning, zoals een compliment.
Uit onderzoek blijkt dat als kinderen veel complimenten ontvangen van hun leraar, ze vaker zoeken naar goedkeuring en minder zeker zijn van hun antwoorden. Als kinderen een taak doen zonder dat er een beloning tegenover staat, dan kunnen ze denken: “Ik vind deze taak leuk, want ik doe het uit mezelf”.
Soms zijn we geneigd kinderen te complimenteren voor zelfs hele eenvoudige taken, van veters strikken tot brood smeren. Maar juist complimenten voor eenvoudige taken kunnen een ongewenste uitwerking hebben. Als kinderen worden gecomplimenteerd voor iets heel eenvoudigs kunnen ze namelijk denken: “Dus je denkt dat ik niet beter kan dan dit?” Ook dit ondermijnt eerder het zelfvertrouwen dan dat het dat opbouwt. En kan een compliment zoals in het voorbeeld van het knutselwerk zelfs boosheid oproepen.
En dan nog zo'n valkuil: als we het zelfvertrouwen van kinderen willen verhogen, dan geven we vaak extreem positieve complimenten zoals “Je hebt een ongelooflijk mooie tekening gemaakt!”. Juist deze complimenten kunnen averechts werken. Ze kunnen kinderen namelijk het idee geven dat ze moeten blijven voldoen aan hoge standaarden, dat ze altijd een ongelooflijk mooie tekening moeten maken. Kinderen worden juist bang niet aan de hoge standaarden te kunnen voldoen en kunnen daardoor moeilijke taken en uitdagingen gaan vermijden
Fixed mindset vs growth mindset.
Er wordt daarnaast vaak gedacht dat kinderen minder bang worden om te falen als ze wordt verteld hoe slim of knap ze zijn, zoals “Wat ben jij slim!”. Deze persoonsgerichte complimenten kunnen echter leiden tot een zogenaamde “fixed mindset”— de overtuiging dat eigenschappen, zoals intelligentie, onveranderbaar zijn. Kinderen met een fixed mindset zijn bang om te falen, want falen zou betekenen dat ze niet slim genoeg zijn. Daardoor gaan ze uitdagingen uit de weg en geven ze sneller op als iets tegenzit.
De zogenaamde "growth mindset" is de overtuiging dat eigenschappen, zoals intelligentie, veranderd kunnen worden door bijvoorbeeld hard te werken. Kinderen met een growth mindset zijn minder bang om te falen, want falen zou slechts betekenen dat ze de volgende keer beter hun best moeten doen.
Maar welke complimenten helpen jouw kind nou wel om die growth mindset te bereiken?
Om te beginnen zijn deze complimenten niet gericht op de prestatie, maar op het proces. In plaats van een compliment te geven op het knutselwerk zelf, zeg je bijvoorbeeld: "Ik zie dat je hier een trap hebt gemaakt. Wat een handig idee! Hoe heb je dat zo bedacht?".
Je zult zien dat dit compliment zowel je kind als jezelf goed zal doen, want zeg nou zelf: het geven van een goed compliment is toch net zo leuk als er een ontvangen?
Meer weten?
Wil je meer weten over hoe je growth mindset complimenten geeft? Klik dan hier en ontvang mijn gratis e-book "Complimenteren kun je leren!".