Opvoeding, vrijheid blijheid?

Afgelopen week hoorde ik om mij heen steeds meer mensen over een vrije opvoeding. Vriendinnen en collega's vonden allemaal wat van zo'n vrije opvoeding en ja, ik vind daar als coach en als opvoeder ook iets van. Maar tijdens al die gesprekken kwam ik er ook steeds meer achter dat er heel veel verschil is tussen de ene manier van vrij opvoeden en de andere manier. Sommige ouders vinden het bijvoorbeeld van belang dat een kind op school de ruimte krijgt om te leren waar het op dat moment aan toe is, andere ouders besluiten hun kind helemaal niet naar school te laten gaan, omdat "hij zelf wel aangeeft wanneer hij er aan toe is om te leren". Dat is nogal een verschilletje.....

In ieder geval besefte ik me dat ik niet zonder oordeel ben en besloot om mezelf uit te dagen en de voor- en nadelen van zo'n vrije opvoeding eens op een rijtje te zetten voor mezelf, zodat ik daarna, in ieder geval voor mijzelf, dat oordeel eventueel kon onderbouwen. Of wellicht zou ik verrast worden door mijn onderzoekje en er anders tegenaan gaan kijken.

Om te beginnen eerst maar eens de 4 belangrijkste opvoedingsstijlen naast elkaar gezet: autoritair, toegeeflijk, democratisch en verwaarlozend. Een autoritaire opvoedingsstijl kenmerkt zich door regels en straffen, de ouder is de baas en er is geen ruimte voor discussie. Een verwaarlozende opvoedingsstijl kenmerkt zich door een volledig gebrek aan regels, ouders laten het kind eigenlijk aan zijn lot over, het kind mag het volledig zelf uitzoeken. Deze beide opvoedingsstijlen kunnen het kind op lange termijn schaden en laat ik voor nu even buiten beschouwing.

De verschillende versies van een vrije opvoeding vallen namelijk onder de toegeeflijke opvoedingsstijl, ook wel permissieve opvoedingsstijl genoemd, dus deze stijl vond ik interessant om nader te bekijken. Wat zijn precies de voordelen?

Ten eerste hebben ouders veel aandacht voor de wensen en behoeften van hun kind. Ze geven hun kind vaak, zo niet bijna altijd, zijn zin. In feite is het kind de baas en er worden weinig eisen aan hem gesteld, wat in onze prestatiegerichte maatschappij ook wel eens een opluchting kan zijn. Ouders die deze stijl hanteren, nemen hun kind serieus. Bij deze manier van opvoeden zijn ouder en kind gelijkwaardig. Er doen zich ook weinig conflicten voor. Tot nu toe klinkt het allemaal nog prima, toch?

Er zijn alleen ook belangrijke nadelen: een kind van permissieve ouders leert geen grenzen kennen. Hij krijgt weinig feedback en leert niet om rekening te houden met anderen. En wat voor mij het belangrijkste nadeel is: een kind dat opgroeit zonder begrenzing, voelt zich vaak onveilig. Grenzen geven houvast en bieden een kind veilige kaders waarbinnen het zich kan ontwikkelen. En die ruimte binnen veiligheid is voor mij het belangrijkste wat je je kind kunt meegeven.

Het kan best zo zijn dat die grenzen soms frustratie opleveren bij je kind, maar ook het daarmee leren omgaan hoort bij de ontwikkeling van een kind. Later in het leven kan of lukt namelijk ook niet altijd alles zoals jij het zou willen.

En hiermee komen we eigenlijk bij de 4e opvoedingsstijl, de democratische of autoritatieve opvoeding. Hierbij stellen ouders wel regels, maar hebben tegelijkertijd oog voor de wensen en behoeften van hun kind. Deze manier van opvoeden stimuleert het zelfvertrouwen en de zelfstandigheid van het kind. Het kind wordt als persoon gerespecteerd en zijn ontwikkeling wordt gevolgd. Kinderen die op deze manier worden opgevoed zijn vaak opgewekter en doen het iets beter op school. Ze hebben minder gedragsproblemen en zijn weerbaarder tegen de negatieve invloeden vanuit hun omgeving.

Zitten er dan helemaal geen nadelen aan deze stijl van opvoeden...? Jawel hoor, deze opvoedingsstijl kost het meeste tijd en energie!! Het kind zal de ouder niet blindelings gehoorzamen; hij wil argumenten horen. Als ouder kun je in de valkuil stappen dat je blijft uitleggen en beargumenteren. Het is dus van belang wel een balans te vinden tussen ruimte geven, uitleggen, onderhandelen en soms ook gewoon de regel handhaven. Kortom, elke opvoeding heeft zo zijn voor- en nadelen en al ben ik zelf een groot voorstander van de laatst benoemde stijl en heb ik ook wat opgestoken van de voordelen van de vrije opvoeding, soms is nee gewoon echt nee. Omdat papa of mama het zegt.... ;-)